Ένα 2ο
φαινόμενο ΑΣΘ (Αιφνίδιας Στρατοσφαιρικής Θέρμανσης) αναμένεται να συμβεί ξανά
πάνω από πολικές περιοχές του Βορείου Ημισφαιρίου στα μέσα Φεβρουαρίου. Αρχικά
θα θυμηθούμε με λίγα λόγια το φαινόμενο αυτό. Όπως έχουμε αναφέρει και σε
προηγούμενο άρθρο, η ΑΣΘ είναι ένα φαινόμενο κατά το οποίο παρατηρείται απότομη θέρμανση του
αέρα πάνω απ’ το Βόρειο Πόλο στο ύψος της στρατόσφαιρας(10hpa/30 χλμ.) της τάξεως των 45-50 βαθμών Κελσίου, όπου η ροή από κυκλωνική
γίνεται αντικυκλωνική, με αποτέλεσμα την διατάραξη και την διάσπαση του πολικού
στροβίλου και κατά συνέπεια την εμφάνιση χειμερινών συνθηκών σε νοτιότερα
γεωγραφικά πλάτη της Αμερικής και της Ευρώπης.
Ωστόσο, όμως, υπάρχουν και κάποιες μακροπρόθεσμες ατμοσφαιρικές ταλαντώσεις που εκφράζονται σε δείκτες και που υποδηλώνουν ότι μπορεί να επηρεάσουν την έναρξη ενός γεγονότος ΑΣΘ και μάλιστα να το ισχυροποιήσουν κάνοντας λόγο για μία σοβαρή χειμερινή κυκλοφορία σε όλο το Βόρειο Ημισφαίριο από τα μέσα του μήνα και μετά. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, ότι σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για τάση του καιρού και όχι για πρόγνωση που σημαίνει ότι αναφερόμαστε σε πιθανότητες.
Άρα αυτές οι ταλαντώσεις
λοιπόν είναι:
Η Αρκτική Ταλάντωση(Αrctic Oscillation)
(AO)
Η Βόρεια Ατλαντική Ταλάντωση(North Atlantic Oscillation)
(NAO)
Το Quasi-Biennial Oscillation (QBO) και
Το Madden
Julian Oscillation (MJO)
Όπου η
κάθε ταλάντωση (εκτός από τον MJO) έχει θετική
και αρνητική φάση:
ΑΡΚΤΙΚΗ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ(ΑΟ)
Ουσιαστικά η Αρκτική Ταλάντωση είναι η ταλάντωση του πολικού στροβίλου ή αλλιώς της πολικής δίνης, όταν η ροή των ανέμων είναι από τα Δυτικά προς τα Ανατολικά(κυκλωνική) ή από τα Ανατολικά προς τα Δυτικά(αντικυκλωνική) πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο στο επίπεδο της στρατόσφαιρας (7-8 χλμ. πάνω από πολικές περιοχές). Εκφράζεται σε Θετικό και Αρνητικό δείκτη.
- Θετικός Δείκτης: Ισχυρότερη πολική κυκλοφορία πάνω απ’ την Αρκτική με χαμηλότερη ατμοσφαιρική πίεση(Δυτικοί άνεμοι-κρύος κυκλώνας), που σημαίνει ισχυρότερη πολική δίνη. Συνεπώς συμβαίνει παγίδευση ψυχρού αρκτικού αέρα, λόγω ισχυρών αεροχειμάρρων, με αποτέλεσμα να μην κατεβαίνει σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη του Βορείου Ημισφαιρίου και άρα να επικρατούν πιο ξηρές συνθήκες με την παρουσία βαρομετρικού υψηλού στην Νότια-Κεντρική Ευρώπη.
- Αρνητικός Δείκτης: Ασθενέστερη πολική κυκλοφορία πάνω απ’ την Αρκτική με υψηλότερη ατμοσφαιρική πίεση(Ανατολικοί άνεμοι-κρύος αντικυκλώνας), που σημαίνει ασθενέστερη πολική δίνη. Συνεπώς συμβαίνει απελευθέρωση ψυχρού αρκτικού αέρα, λόγω ασθενών αεροχειμάρρων, με αποτέλεσμα να κατεβαίνει σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη του Βορείου Ημισφαιρίου και άρα να επικρατούν πιο ψυχρές συνθήκες στην Βόρεια-Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και άρα και στη χώρα μας.
Το παρακάτω διάγραμμα, λοιπόν, δείχνει την τάση του
δείκτη ΑΟ που φαίνεται να αποκτά αρνητικές τιμές από τα μέσα του μήνα.
ΒΟΡΕΙΑ ΑΤΛΑΝΤΙΚΗ
ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ(ΝΑΟ)
Η Βόρεια Ατλαντική Ταλάντωση εκφράζει την διάταξη που έχουν τα βαρομετρικά συστήματα(Υψηλό και Χαμηλό) στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό σύμφωνα με τη θέση των αεροχειμάρων. Αποτελείται από Θετικό και Αρνητικό δείκτη.
- Θετικός Δείκτης: Ισχυρή χαμηλή πίεση στον Βόρειο Ατλαντικό(περιοχή Ισλανδίας) και υψηλή πίεση στον κεντρικό Ατλαντικό(περιοχή Αζορών-Δυτική Ευρώπη). Συνεπώς περιορίζονται οι χειμερινές συνθήκες πάνω απ’ την Ευρώπη, αφού υπάρχουν συστήματα υψηλών πιέσεων στην Νότια-Κεντρική Ευρώπη, με αποτέλεσμα, λόγω και της θέσεως των αεροχειμάρρων, να ωθούνται οι ψυχρότερες αέριες μάζες προς τα βόρεια μακριά απ’ την ήπειρο και να επικρατούν ήπιες καιρικές συνθήκες όπως αυτήν την περιόδο των Αλκυονίδων ημερών.
- Αρνητικός Δείκτης: Υψηλή βαρομετρική πίεση στον Βόρειο Ατλαντικό (περιοχή Ισλανδίας). Συνεπώς αυτή λειτουργεί σαν μια ράχη αποκλεισμού δημιουργώντας, με τα συστήματα χαμηλής πίεσης γύρω του, μια ενεργή μεταφορά ψυχρού αέρα από τις πολικές περιοχές προς τα νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη του Βορείου Ημισφαιρίου, με αποτέλεσμα, λόγω και της θέσεως των αεροχειμάρρων, να επικρατούν πιο ψυχρές συνθήκες στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης.
Το παρακάτω διάγραμμα, λοιπόν, δείχνει την
τάση του δείκτη ΝΑΟ που φαίνεται να αποκτά ελάχιστα αρνητικές τιμές από τα μέσα
του μήνα.
QUASI-BIENNIAL OSCILLATION(QBO)
Η
Quasi-Biennial Oscillation (QBO) είναι μια κανονική παραλλαγή των ανέμων πάνω
από τον Ισημερινό στο ύψος της Στρατόσφαιρας(16-17χλμ) που έχουν
είτε Δυτική είτε Ανατολική διεύθυνση. Εκφράζεται σε Θετικό και Αρνητικό δείκτη.
Θετικός Δείκτης: Δυτική ροή ανέμων Ισημερινού στην τροπική
Στρατόσφαιρα, η οποία αυξάνει την πιθανότητα για ισχυρότερη πολική κυκλοφορία
(πολική δίνη) πάνω απ’ την Αρκτική. Αυτό
σημαίνει έναν πιο ήπιο χειμώνα, καθώς ο ψυχρότερος αέρας είναι κλειδωμένος στις
πολικές περιοχές, δυσκολεύοντας να βγει από την ισχυρή κυκλοφορία και
άρα να επικρατούν πιο ξηρές συνθήκες στην Νότια-Κεντρική Ευρώπη.
Αρνητικός Δείκτης: Ανατολική ροή ανέμων Ισημερινού στην τροπική Στρατόσφαιρα, η οποία αυξάνει την πιθανότητα για ασθενέστερη πολική κυκλοφορία (πολική δίνη) και ενός γεγονότος ξαφνικής στρατοσφαιρικής θέρμανσης πάνω απ’ την Αρκτική. Αυτό σημαίνει έναν πιο κρύο χειμώνα, καθώς ο ψυχρότερος αέρας θα απελευθερωθεί νοτιότερα με αποτέλεσμα να επικρατούν πιο ψυχρές συνθήκες στην Βόρεια-Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και άρα και στη χώρα μας.
Αρνητικός Δείκτης: Ανατολική ροή ανέμων Ισημερινού στην τροπική Στρατόσφαιρα, η οποία αυξάνει την πιθανότητα για ασθενέστερη πολική κυκλοφορία (πολική δίνη) και ενός γεγονότος ξαφνικής στρατοσφαιρικής θέρμανσης πάνω απ’ την Αρκτική. Αυτό σημαίνει έναν πιο κρύο χειμώνα, καθώς ο ψυχρότερος αέρας θα απελευθερωθεί νοτιότερα με αποτέλεσμα να επικρατούν πιο ψυχρές συνθήκες στην Βόρεια-Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη και άρα και στη χώρα μας.
H παρακάτω εικόνα δείχνει μια αρνητική φάση QBO(Ανατολική ροή ανέμων).
MADDEN
JULIAN OSCILLATION (MJO)
Η ταλάντωση Madden-Julian Oscillation χαρακτηρίζεται από ενισχυμένες και κατεσταλμένες τροπικές βροχοπτώσεις που παρατηρούνται κυρίως στον δυτικό Ινδικό Ωκεανό και οι οποίες απλώνονται προς τα ανατολικά στον τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό. Δηλαδή μια υγρή φάση ενισχυμένης μεταφοράς (βροχόπτωση) ακολουθείται από μια ξηρή φάση, όπου η δραστηριότητα της καταιγίδας καταστέλλεται (χωρίς βροχόπτωση). Μπορεί να αφορά λοιπόν, τη μετατόπιση ζωνών βροχής στην ευρύτερη περιοχή της Ινδονησίας, αλλά παίζει μεγάλο ρόλο στο παγκόσμιο μοτίβο του καιρού. Η ταλάντωση αυτή δεν χαρακτηρίζεται από θετική και αρνητική φάση, αλλά από φάση 1, φάση 2,3, φάση 4,5 και φάση 6,7 και 8.
- Φάση 1 – Ενισχυμένη συναγωγή (βροχόπτωση) αναπτύσσεται πάνω από το δυτικό Ινδικό Ωκεανό.
- Φάση 2 και 3 – Η ενισχυμένη μεταφορά (βροχόπτωση) κινείται αργά προς τα ανατολικά πάνω από την Αφρική, τον Ινδικό Ωκεανό και τμήματα της Ινδικής υποηπείρου.
- Φάση 4 και 5 – Ενισχυμένη μεταφορά μεταφοράς (βροχόπτωση) έφτασε στη θαλάσσια ήπειρο (Ινδονησία και Δυτικός Ειρηνικός)
- Φάση 6, 7 και 8 – Οι ενισχυμένες βροχοπτώσεις κινούνται πιο ανατολικά πάνω από τον Δυτικό Ειρηνικό, και τελικά εξαφανίζονται στον κεντρικό Ειρηνικό.
Η παρακάτω εικόνα δείχνει το MJO που τείνει να περάσει στη φάση 8
Συνεπώς, λοιπόν, οι αρνητικοί δείκτες ΑΟ, ΝΑΟ, QBO και η φάση 8 MJO σε συνδυασμό με το φαινόμενο El Ninio (θερμή φάση El Niño-Southern Oscillation-ENSO) κατά το οποίο επικρατούν υψηλότερες από το μέσο όρο θερμοκρασίες στον Ειρηνικό Ωκεανό, μπορεί να δημιουργήσουν ένα ισχυρότερο επεισόδιο Αιφνίδιας Στρατοσφαιρικής Θέρμανσης (ΑΣΘ) στα μέσα του Φλεβάρη με αποτέλεσμα τη διάσπαση του πολικού στροβίλου και τη διαφυγή αρκετά ψυχρών αερίων μαζών σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτης της Ευρώπης φτάνοντας ακόμη και σε χώρες της Μεσογείου όπως και την Ελλάδα. Γι’ αυτό, ας απολαύσουμε τώρα όσο προλαβαίνουμε τις Αλκυονίδες ημέρες, αφού από τα μέσα Φλεβάρη και έπειτα ίσως να έχουμε αρκετά ενδιαφέρον χειμερινό σκηνικό του καιρού στην Ευρώπη αλλά και στη χώρα μας.
Πηγές: https://www.metoffice.gov.uk / https://www.cpc.ncep.noaa.gov
https://stratobserve.com / https://www.severe-weather.eu
Επιμέλεια άρθρου: Μ. Τζανακάκης
Όλες οι καιρικές εξελίξεις βρίσκονται εδώ! Βρείτε αναλυτικά όλες τις προγνώσεις μας μέσα από την ιστοσελίδα μας ή από το instagram @weatherforattica.gr.